Historia zamku


b j2Z badań archeologicznych wynika, że już między VI a VIII wiekiem na lewym brzegu Skrwy funkcjonował obronny gród wraz z podgrodziem. Znajdował się on na handlowym szlaku łączącym Kujawy i Mazowsze z Rusią. Przebiegały tędy również szlaki bursztynowy oraz solny.

W czasie rozbicia dzielnicowego osada znajdowała się na pograniczu Kujaw i Mazowsza. Ówczesny gród budowany był na wzniesieniu między Jeziorem Kocioł a Jeziorem Czarnym. Na sąsiednim wzgórzu rozwijało się podgrodzie. Tam także pobudowany został kościół Świętego Jakuba.

W połowie XII wieku Konrad I Mazowiecki podjął decyzję o rozbudowie grodu, który
z czasem stał się przedmiotem sporu między Bolesławem II Mazowieckim i jego bratem Konradem II Czerskim. W 1300 roku gród obronił się przed oblężeniem dewastującego polskie ziemie Wacława II Czeskiego. Około 1326 roku Gostynin oblegany był też przez Władysława Łokietka, który chciał zmusić do uległości rządzącego Mazowszem Wacława Płockiego popierającego Krzyżaków i Czechów.

W 1329 roku Gostynin stał się kasztelanią, a pierwszym kasztelanem został Paweł, wymieniony w dokumencie z 1345 roku. W 1352 roku Siemowit III jako pierwszy użył tytułu księcia gostynińskiego. Prawdopodobnie to właśnie jemu Gostynin zawdzięcza początek budowy zamku na usypanym specjalnie w tym celu wzgórzu. Początkowo była to jedynie wieża pełniąca funkcje obronno-mieszkalne. W czasach Siemowita III na prawym brzegu Skrwy istniała nowa, nieźle prosperująca osada.

W 1382 roku Siemowit IV nadał Gostyninowi prawa miejskie na prawie chełmińskim. Życie koncentrowało się w tym czasie wokół rynku nowej osady. A gdy nieopodal stanął kościół Świętego Marcina, do którego przeniesiona została parafia, gród nad Jeziorem Czarnym stracił na swoim znaczeniu. Siemowit IV rozbudował gostyniński zamek, który stał się jego ulubioną rezydencją. Na przełomie XIV i XV wieku rozpoczęła się rozbudowa zamku. Dziedziniec otoczony został czworobocznym murem o wymiarach 27 na 38 metrów.
W północno-wschodnim narożniku stanęła murowana wieża. Pozostała część dziedzińca była drewniana. Na północ od zamku znajdował się otoczony drewniano-ziemnym wałem przygródek będący gospodarczym zapleczem zamku.

Siemowit IV miał nadzieję, że uda mu się poślubić Jadwigę i zostać królem Polski. Jego planom przeciwna była magnateria małopolska. Książę postanowił więc porwać kandydatkę do królewskiego tronu i siłą zmusić ją do małżeństwa. Został jednak pokonany przez wojska strzegące Jadwigi i zmuszony do złożenia hołdu lennego. Jadwiga ostatecznie została żoną Władysława Jagiełły. Jego siostra Aleksandra wydana została za Siemowita IV, który dwukrotnie podejmował króla Polski i Litwy na gostynińskim zamku – w 1414 roku oraz pięć lat później. Książę Siemowit IV ostatnie lata swego życia spędził w Gostyninie, gdzie zmarł w 1426 roku. Pochowany został w nekropolii Piastów Mazowieckich w katedrze płockiej.

Zamek w Gostyninie przebudowywany był wielokrotnie. Zmieniał się nie tylko jego wygląd, ale i przeznaczenie. W 1439 roku księżna Małgorzata ufundowała dla zamku drewnianą kaplicę.

Dwaj ostatni książęta płoccy – Siemowit V i Władysław II zmarli bezpotomnie. W 1462 roku na zamku w Gostyninie pojawił się król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk, który odebrał od mieszkańców miasta przysięgę na wierność koronie. Tym samym Gostynin przyłączony został do Królestwa Polskiego. W latach 1462-1793 Gostynin był miastem powiatowym należącym do województwa rawskiego.

Koniec XV wieku oraz wiek XVI to czas rozkwitu miasta, które za zgodą Zygmunta I Starego w 1520 roku otrzymało prawo do użytkowania okolicznych lasów. W czasie panowania Zygmunta I Starego starostą gostynińskim był uważany za królewskiego faworyta Krzysztof Szydłowiecki. Doprowadził on do rozbudowy zamku, który liczył aż 36 komnat. Przy zwodzonym moście zbudowana została zbrojownia, w której przechowywano broń służącą do obrony przed najeźdźcami.

W 1612 roku na Zamku w Gostyninie uwięziony został car rosyjski Wasyl Szujski oraz dwaj jego bracia – Dymitr i Iwan. Po hołdzie ruskim więzieni oni byli w dworku
w podwarszawskim Mokotowie. Do Gostynina przeniesieni zostali, gdy mokotowski dworek został spalony.

Gostynin zaczął chylić się ku upadkowi podczas II wojny północnej. Miasto zostało poważnie zniszczone, podobny los spotkał również zamek. Do kolejnych zniszczeń doszło w 1772 roku, gdy konfederaci barscy bronili się przed wojskami rosyjskimi. W 1793 roku miasto zajęte zostało przez wojska pruskie. W latach 1807-1815 Gostynin znajdował się w granicach Księstwa Warszawskiego.

W 1809 roku wybuchł w Gostyninie wielki pożar, po którym miasto zaczęło chylić się ku upadkowi. Sytuacja zmieniła się, gdy w 1824 roku pojawiło się 105 niemieckich sukienników, którzy osiedlili się tu wraz ze swoimi rodzinami. Dzięki powstaniu pralni
i farbiarni miasto ponownie zaczęło rozkwitać.

W 1824 roku ruiny zamku, z którego pozostała jedynie wieża i część murów, przekazane zostały gminie, która miała odbudować zamek jako kościół ewangelicki. Prowadzone pod nadzorem Hilarego Szpilowskiego prace trwały sześć lat. Po drugiej wojnie światowej na zamku powstał kościół rzymskokatolicki, który funkcjonował tam do 1978 roku. Po remoncie zamek pełni funkcje hotelowo-konferencyjne.